Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ιδιοπαθούς συμφυτικής θυλακίτιδας – της πάθησης που είναι ευρύτερα γνωστή ως παγωμένος ώμος. Αν και τα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν ακόμη άμεση αιτιώδη σχέση ανάμεσα στην εμμηνόπαυση και την εν λόγω πάθηση, οι ορμονικές αλλαγές που παρατηρούνται αυτή την περίοδο φαίνεται ότι μπορούν να επιδεινώσουν συμπτώματα όπως ο πόνος και η δυσκαμψία στον ώμο.
Επιπρόσθετοι παράγοντες που συνδέονται με τη φάση αυτή της ζωής, όπως η διαταραχή του ύπνου, η κατάθλιψη και η έντονη κόπωση, ενδέχεται επίσης να συμβάλουν στην ενόχληση ή και την εκδήλωση μυοσκελετικών συμπτωμάτων.
Όπως αναφέρει ο Δρ Παναγιώτης Πάντος, Ορθοπεδικός Χειρουργός, Διευθυντής της Ορθοπεδικής Κλινικής Άνω Άκρου στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και υπεύθυνος των Τμημάτων Άνω Άκρου και Αθλητικών Κακώσεων της Osteon Orthopedic & Spine Clinic:
«Η πάθηση του παγωμένου ώμου επηρεάζει περίπου το 2%-5% του γενικού πληθυσμού. Οι ασθενείς εμφανίζουν σταδιακά επιδεινούμενο πόνο και περιορισμό τόσο στην ενεργητική όσο και στην παθητική κίνηση της άρθρωσης».
Η λίστα των παραγόντων κινδύνου περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τον σακχαρώδη διαβήτη, δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς και την υπερλιπιδαιμία – παθήσεις που είναι πιο συχνές ή επιδεινώνονται κατά την περιεμμηνόπαυση.
Σε γυναίκες άνω των 50 ετών, οι μεταβολές στα επίπεδα των οιστρογόνων –τα οποία προστατεύουν τις αρθρώσεις και τα οστά– ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, πάνω από το 50% των γυναικών εμφανίζουν δυσκαμψία στις αρθρώσεις μετά την εμμηνόπαυση.
Ο Δρ Πάντος επισημαίνει επίσης τη συσχέτιση του παγωμένου ώμου με την οστεοπόρωση, μια συχνή πάθηση στις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Όπως σημειώνει:
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι ασθενείς με συμφυτική θυλακίτιδα είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν μειωμένη οστική πυκνότητα στον επηρεασμένο ώμο».
Μορφές και εξέλιξη της πάθησης
Η συμφυτική θυλακίτιδα διακρίνεται σε ιδιοπαθή (αγνώστου αιτιολογίας) και δευτεροπαθή, που συχνά σχετίζεται με τραυματισμό, φλεγμονώδεις παθήσεις (π.χ. ασβεστοποιός τενοντίτιδα, υπακρωμιακή προστριβή), μετεγχειρητική ακινητοποίηση, εγκεφαλικό επεισόδιο ή κάταγμα στον ώμο.
Η πάθηση εξελίσσεται σε τρεις φάσεις:
Φλεγμονώδης φάση: |
Εκδηλώνεται πόνος λόγω φλεγμονής στον αρθρικό θύλακο, με περιορισμό της κινητικότητας. |
Φάση «παγώματος»: |
Ο θύλακος συρρικνώνεται, μειώνοντας ακόμη περισσότερο την κινητικότητα. |
Φάση αποκατάστασης: |
Η δυσκαμψία μειώνεται σταδιακά, και η λειτουργία του ώμου επανέρχεται. |
Η συνολική διάρκεια της πάθησης ποικίλλει από 1 έως 2,5 χρόνια, με κάθε φάση να διαρκεί από 6 εβδομάδες έως 24 μήνες. Παρότι πολλοί ασθενείς αναρρώνουν πλήρως, ένα ποσοστό της τάξης του 40% συνεχίζει να βιώνει συμπτώματα, με αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής.
Τρόποι πρόληψης και θεραπείας
Η πρόληψη περιλαμβάνει τη συστηματική άσκηση, με έμφαση στις διατάσεις και στην ενδυνάμωση των μυών του ώμου, καθώς και τη θρεπτική διατροφή. Αυτοί οι παράγοντες βοηθούν στη διατήρηση του εύρους κίνησης και τη μείωση της πιθανότητας επιδείνωσης.
Η ορμονική υποκατάσταση ενδέχεται να προσφέρει ανακούφιση από άλλα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, ωστόσο δεν αποτελεί θεραπεία για τον παγωμένο ώμο.
Η φυσικοθεραπεία έχει κεντρικό ρόλο στην αποκατάσταση της κινητικότητας και την ελάττωση του πόνου, με τον τύπο θεραπείας να εξαρτάται από τη φάση της πάθησης.
Οι φαρμακευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν:
-
Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ) για πόνο και οίδημα.
-
Εγχύσεις κορτικοστεροειδών ή αυξητικών παραγόντων εντός της άρθρωσης για έλεγχο της φλεγμονής και βελτίωση της λειτουργίας.
Σε επιμονή των συμπτωμάτων, μπορεί να κριθεί απαραίτητη η αρθροσκοπική χειρουργική επέμβαση, με χρήση μικρών τομών, ώστε να λυθούν οι συμφύσεις του αρθρικού θυλάκου και να αποκατασταθεί η κινητικότητα.
Ο ρόλος της έγκαιρης διάγνωσης
Όπως τονίζει ο Δρ Πάντος: «Ο παγωμένος ώμος μπορεί να σχετίζεται με τη μείωση των οιστρογόνων, ωστόσο λίγες γυναίκες γνωρίζουν ότι ενδέχεται να αποτελεί σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης. Εάν μια γυναίκα παρατηρήσει επίμονο πόνο ή δυσκολία στην κίνηση του ώμου – όπως να χτενίσει τα μαλλιά της – πρέπει να συμβουλευτεί έναν εξειδικευμένο ορθοπαιδικό. Η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστική, καθώς η πάθηση μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια μείωση της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής».
Για μια ζωή χωρίς περιορισμούς κίνησης και πόνου
Η εμφάνιση του παγωμένου ώμου, ιδίως σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, υπογραμμίζει τη σημασία της σωστής ενημέρωσης και της άμεσης προσφυγής σε εξειδικευμένο ορθοπαιδικό. Η αναγνώριση των συμπτωμάτων, η κατανόηση των ορμονικών μεταβολών και η ενσωμάτωση της πρόληψης στην καθημερινότητα μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Με την κατάλληλη καθοδήγηση και θεραπεία, είναι εφικτή η πλήρης αποκατάσταση και η διατήρηση μιας ποιοτικής, ενεργής ζωής – χωρίς περιορισμούς στην κίνηση, χωρίς χρόνιο πόνο.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ