Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (Centers for Disease Control and Prevention – CDC), περίπου το 25% των ατόμων άνω των 65 ετών υφίσταται πτώση κάθε χρόνο. Οι φυσιολογικές αλλαγές που συνοδεύουν τη γήρανση –όπως η μείωση της μυϊκής δύναμης, της ισορροπίας, των αισθητηριακών λειτουργιών και της γνωστικής ικανότητας– αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα ατυχημάτων.
Κατάγματα ισχίου: Ένα σοβαρό αποτέλεσμα με μακροχρόνιες συνέπειες
Από τα πιο σοβαρά αποτελέσματα μιας πτώσης είναι το κάταγμα ισχίου, το οποίο –σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία– ευθύνεται για το 88% των καταγμάτων στην εν λόγω άρθρωση. Οι επιπτώσεις στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων είναι συχνά μακροχρόνιες και σημαντικές. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι περισσότερες πτώσεις συμβαίνουν εντός της οικίας, κυρίως στον χώρο του μπάνιου, όπου ο συνδυασμός περιορισμένου χώρου και ολισθηρών επιφανειών ενισχύει τον κίνδυνο.
Τι αυξάνει τον κίνδυνο πτώσης στους ηλικιωμένους
«Οι ηλικιωμένοι εμφανίζουν μειωμένα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας σε σύγκριση με τις νεότερες ηλικίες. Πολλοί φοβούνται την πιθανότητα πτώσης, ακόμη κι αν δεν έχουν προηγούμενο ιστορικό. Αυτός ο φόβος τούς οδηγεί συχνά στην αποφυγή βασικών καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το περπάτημα, τα ψώνια ή η κοινωνική αλληλεπίδραση. Ωστόσο, όσο λιγότερο κινούνται, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος πτώσεων», επισημαίνει ο Χειρουργός Ορθοπεδικός, επικεφαλής του Τμήματος Επανορθωτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ισχίου – Γόνατος της Osteon Orthopedic & Spine Clinic, Δρ Βασίλειος Σακελλαρίου.
Και προσθέτει: «Ο φόβος αυτός εντείνεται ιδιαίτερα μετά από μία πτώση, ειδικά όταν συνοδευτεί από σοβαρό τραυματισμό, οδηγώντας σε περαιτέρω περιορισμό της δραστηριότητας και σε έναν φαύλο κύκλο πτώσεων και τραυματισμών».
Η πιθανότητα κατάγματος ισχίου συνδέεται κυρίως με την οστεοπόρωση (εύθραυστα οστά), τη σαρκοπενία (απώλεια μυϊκής μάζας), καθώς και με διαταραχές ισορροπίας – είτε λόγω μυϊκής αδυναμίας είτε εξαιτίας νευρολογικών παθήσεων, όπως η νόσος του Πάρκινσον ή ο ίλιγγος. Παράγοντες όπως προβλήματα όρασης ή η λήψη φαρμάκων για χρόνιες παθήσεις επιβαρύνουν περαιτέρω τον κίνδυνο.
Σύγχρονη χειρουργική και αποκατάσταση μετά από κάταγμα ισχίου
«Η αποκατάσταση ενός κατάγματος ισχίου σχεδόν πάντοτε απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Κατά την ολική αρθροπλαστική ισχίου, η κατεστραμμένη άρθρωση αντικαθίσταται με τεχνητό εμφύτευμα, προσφέροντας ανακούφιση από τον πόνο και αποκατάσταση της κινητικότητας, ώστε ο ασθενής να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες. Σήμερα, η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, που απαιτούν μικρότερες τομές και συχνά υποστηρίζονται από ρομποτική τεχνολογία και άλλες σύγχρονες μεθόδους. Το αποτέλεσμα είναι λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος, περιορισμένη ανάγκη για αναλγητικά, ταχύτερη ανάρρωση και γρηγορότερη επιστροφή στην καθημερινότητα», εξηγεί ο Δρ Σακελλαρίου.
«Παρότι πρόκειται για ασφαλή επέμβαση με υψηλά ποσοστά επιτυχίας, κάποιοι ασθενείς μπορεί να μην επανέλθουν ποτέ στο προηγούμενο επίπεδο κινητικότητας. Για τον λόγο αυτό, η πρόληψη των πτώσεων είναι καθοριστικής σημασίας», υπογραμμίζει.
Το μπάνιο: Το πιο επικίνδυνο σημείο του σπιτιού
Περίπου το 80% των πτώσεων που καταγράφονται στο σπίτι συμβαίνουν στο μπάνιο. Συνηθέστερες αιτίες αποτελούν η υπνηλία, οι βρεγμένες επιφάνειες, ο ανεπαρκής φωτισμός (ειδικά τις νυχτερινές ώρες), καθώς και τα χαλάκια στα οποία μπορεί να σκοντάψει ή να γλιστρήσει κάποιος. Επιπλέον, ο περιορισμένος χώρος και οι απαιτούμενοι ελιγμοί αυξάνουν περαιτέρω την πιθανότητα ατυχήματος.
Απλές παρεμβάσεις που μειώνουν τον κίνδυνο
Οι ακόλουθες προτάσεις μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην πρόληψη πτώσεων:
-
Αντικατάσταση κοινών χαλιών με αντιολισθητικά, ειδικά κοντά σε σημεία με νερό
-
Άμεσο σκούπισμα των υγρών επιφανειών
-
Διατήρηση του χώρου καθαρού και οργανωμένου
-
Τοποθέτηση των αντικειμένων σε εργονομικά σημεία
-
Ενίσχυση του φωτισμού
-
Εγκατάσταση χειρολαβών δίπλα στη λεκάνη και στην μπανιέρα/ντουζιέρα
-
Προσθήκη σταθερού σκαμπό στο ντους
-
Χρήση άνετων και αντιολισθητικών υποδημάτων
Φορητές συσκευές ειδοποίησης: Ασφάλεια με ένα κουμπί
Ένα επιπλέον προληπτικό μέτρο είναι η χρήση φορητών συσκευών ειδοποίησης (π.χ. ρολόι ή κινητό τηλέφωνο) για άμεση επικοινωνία σε περίπτωση πτώσης. Η ύπαρξή τους προσφέρει ψυχική ηρεμία και αίσθημα ασφάλειας στους ηλικιωμένους.
Η αξία της άσκησης και του ποιοτικού ύπνου
«Πέρα από τις παρεμβάσεις στο σπίτι, κρίσιμη είναι και η διατήρηση της σωματικής δραστηριότητας. Η τακτική άσκηση ενδυναμώνει τους μυς, διατηρεί την ευλυγισία των αρθρώσεων και επιβραδύνει την εξέλιξη της οστεοπόρωσης, ενώ ενισχύει σημαντικά την ισορροπία. Το περπάτημα, οι ασκήσεις με αντιστάσεις, η γιόγκα, το πιλάτες και η κολύμβηση είναι ιδανικές επιλογές για άτομα άνω των 65 ετών. Φυσικά, κάθε πρόγραμμα άσκησης πρέπει να προσαρμόζεται στις δυνατότητες, τη φυσική κατάσταση και τις ιατρικές ανάγκες του κάθε ατόμου», σημειώνει ο Δρ Σακελλαρίου.
«Τέλος, επειδή οι πτώσεις συμβαίνουν συχνότερα όταν υπάρχει σωματική εξάντληση, είναι σημαντικό οι ηλικιωμένοι να φροντίζουν να κοιμούνται επαρκώς και ποιοτικά κάθε βράδυ», καταλήγει.
Για μια ζωή με περισσότερη αυτονομία και λιγότερους κινδύνους
Η πρόληψη των πτώσεων και των καταγμάτων –όπως το κάταγμα ισχίου– ξεκινά από την έγκαιρη ενημέρωση και την υιοθέτηση απλών αλλά ουσιαστικών αλλαγών στο οικιακό περιβάλλον και στον τρόπο ζωής. Με σωστό σχεδιασμό, ασφαλέστερους χώρους και ενίσχυση της φυσικής κατάστασης, οι ηλικιωμένοι μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο ατυχημάτων, διατηρώντας την ανεξαρτησία και την ποιότητα ζωής τους για περισσότερο.
Η γνώση είναι δύναμη – και στην περίπτωση των πτώσεων, μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ