Οι επαναλαμβανόμενες αποβολές επιφέρουν σημαντικό ψυχολογικό κόστος στις γυναίκες και στους συντρόφους τους, με την απώλεια της εγκυμοσύνης να αποτελεί ένα βαθιά τραυματικό γεγονός. Η ξαφνική διακοπή της κύησης συχνά προκαλεί έντονη θλίψη στις γυναίκες, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρές ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος ή ακόμη και διαταραχή μετατραυματικού στρες (Post-Traumatic Stress Disorder – PTSD). Οι άνδρες, παρότι επίσης επηρεάζονται, φαίνεται να εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά ψυχολογικής επιβάρυνσης.
Τα ευρήματα γερμανικής μελέτης που περιέλαβε 105 ζευγάρια και 17 γυναίκες δείχνουν ξεκάθαρα αυτή τη διαφοροποίηση. Μέσω ερωτηματολογίων που αξιολόγησαν τη συχνότητα εμφάνισης PTSD (λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως το άγχος, την κατάθλιψη, την απουσία κοινωνικής στήριξης και την έλλειψη αποτελεσματικών μηχανισμών αντιμετώπισης), διαπιστώθηκε ότι το 13,7% των γυναικών εμφάνισαν συμπτώματα PTSD, έναντι μόλις 3,9% των ανδρών. Ο αριθμός των αποβολών συνδέεται άμεσα με τη σοβαρότητα του τραύματος.
Όπως επισημαίνει ο Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος Δρ. Ηλίας Μεταξάς, «η απώλεια μιας εγκυμοσύνης αποτελεί συγκλονιστική εμπειρία για το ζευγάρι, και όταν επαναλαμβάνεται μπορεί να εξελιχθεί σε τραύμα. Οι γυναίκες που έχουν υποστεί περισσότερες από μία αποβολές συχνά νιώθουν απογοήτευση και φόβο για το μέλλον, ακόμη και όταν διατηρούν την επιθυμία να τεκνοποιήσουν. Η εμπειρία μπορεί να είναι ακόμη πιο επώδυνη σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει προηγούμενο παιδί, προγενέστερη απώλεια ή επαρκής υποστήριξη».
Οι επιστήμονες στον τομέα της αναπαραγωγικής ιατρικής καλούνται να διερευνήσουν τις αιτίες των υποτροπιαζουσών αποβολών. Μέχρι σήμερα, έχουν ταυτοποιηθεί αρκετοί αιτιολογικοί παράγοντες όπως γενετικές ανωμαλίες, συγγενείς ή επίκτητες παθήσεις της μήτρας, θρομβοφιλία (κληρονομική ή επίκτητη), ενδοκρινολογικές και μεταβολικές διαταραχές, λοιμώξεις, καθώς και επιβαρυντικοί περιβαλλοντικοί και συμπεριφορικοί παράγοντες. Ωστόσο, στο 50% των περιπτώσεων η αιτία παραμένει αδιευκρίνιστη.
Ο ακριβής επιπολασμός της υποτροπιάζουσας αποβολής είναι δύσκολο να προσδιοριστεί λόγω διαφορετικών ορισμών και διαγνωστικών κριτηρίων. Η European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE) και η American Society for Reproductive Medicine (ASRM) ορίζουν την κατάσταση ως την απώλεια δύο ή περισσότερων διαδοχικών κυήσεων πριν από τις 24 εβδομάδες. Αντιθέτως, το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (Royal College of Obstetricians and Gynaecologists – RCOG) υιοθετεί πιο αυστηρό ορισμό, κάνοντας λόγο για τρεις ή περισσότερες αποβολές. Εκτιμάται ότι το φαινόμενο επηρεάζει περίπου το 2,5% των γυναικών που προσπαθούν να συλλάβουν.
Η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση πολλαπλών αποβολών. Οι γυναίκες ηλικίας 20-24 ετών έχουν ποσοστό κινδύνου μόλις 0,13%, ενώ στην ηλικιακή ομάδα 40-44 ετών το ποσοστό αυξάνεται δραματικά σε 13,3%.
Δυστυχώς, το πρόβλημα συχνά υποβαθμίζεται, αντιμετωπιζόμενο ως ζήτημα σωματικής υγείας, με τις ψυχολογικές επιπτώσεις να θεωρούνται δευτερεύουσες. Αυτές, όμως, μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές, ειδικά σε κοινωνίες όπου η ταυτότητα και η κοινωνική αποδοχή μιας γυναίκας συνδέονται άμεσα με τη μητρότητα.
«Απαραίτητη είναι η προσεκτική διαγνωστική διερεύνηση και η στοχευμένη αντιμετώπιση των αιτίων, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχούς κύησης», τονίζει ο Δρ. Μεταξάς. Η διαγνωστική διαδικασία περιλαμβάνει τη λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού, την κλινική και γυναικολογική εξέταση, καθώς και το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα, που παρέχει πολύτιμες πληροφορίες.
Επιπλέον, πραγματοποιούνται εξειδικευμένοι έλεγχοι, όπως για θρομβοφιλίες, καρυοτυπικός έλεγχος των χρωμοσωμάτων του ζευγαριού, ανάλυση σπέρματος για εκτίμηση του κατακερματισμού του DNA και του οξειδωτικού δείκτη, αλλά και μικροβιολογική ανάλυση της ενδομητρικής κοιλότητας. Η υστεροσαλπιγγογραφία προσφέρει πρόσθετη διαγνωστική εικόνα, όμως ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαγνωστική υστεροσκόπηση.
Η υστεροσκόπηση αποτελεί απλή, οικονομική και ελάχιστα επεμβατική μέθοδο απεικόνισης της ενδομήτριας κοιλότητας, που μπορεί να διεξαχθεί με ή χωρίς αναισθησία. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και θεραπεία ανατομικών ανωμαλιών (όπως πολύποδες, ινομυώματα, διαφράγματα, συμφύσεις), οι οποίες ενδέχεται να ευθύνονται για επαναλαμβανόμενες αποβολές. Το εργαλείο της υστεροσκόπησης – ένα λεπτό, τηλεσκοπικού τύπου όργανο με ενσωματωμένη κάμερα – προσφέρει απευθείας εικόνα της μήτρας μέσω σύνδεσης με οθόνη. Η επέμβαση έχει σύντομο χρόνο ανάρρωσης και οι περισσότερες γυναίκες επιστρέφουν στο σπίτι τους την ίδια ή την επόμενη ημέρα.
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Endometriosis and Uterine Disorders, διαπιστώθηκαν αλλοιώσεις της μήτρας στο 39% των γυναικών που εξετάστηκαν με υστεροσκόπηση για υποτροπιάζουσες αποβολές. Αυτό επιβεβαιώνει τη μεγάλη συχνότητα συγγενών ανωμαλιών και διαταραχών του ενδομητρίου, ακόμη και σε γυναίκες με μόλις δύο αποβολές. «Η υστεροσκόπηση αποτελεί το πλέον αξιόπιστο εργαλείο για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση των αιτίων των επαναλαμβανόμενων αποβολών», καταλήγει ο Δρ. Μεταξάς.
Από την απώλεια στην ελπίδα: Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και της εξατομικευμένης φροντίδας
Οι επαναλαμβανόμενες αποβολές δεν αποτελούν μόνο ένα ιατρικό πρόβλημα, αλλά και μια βαθιά ψυχολογική δοκιμασία για το ζευγάρι – και κυρίως για τη γυναίκα. Η κατανόηση των αιτίων, η εξειδικευμένη διαγνωστική προσέγγιση και η στοχευμένη θεραπευτική παρέμβαση μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Η σύγχρονη αναπαραγωγική ιατρική, με τα εργαλεία και τις γνώσεις που διαθέτει, είναι σε θέση να προσφέρει ουσιαστική υποστήριξη και ελπίδα.
Όπως υπογραμμίζει ο Δρ. Ηλίας Μεταξάς, η σωστή διερεύνηση κάθε περίπτωσης και η αντιμετώπιση των αιτιών των αποβολών αποτελούν θεμέλια για την επιτυχή συνέχιση της κύησης και την επίτευξη του στόχου της τεκνοποίησης. Είναι σημαντικό οι γυναίκες να μη νιώθουν μόνες σε αυτή τη διαδρομή, αλλά να έχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένους επαγγελματίες, έγκυρη πληροφόρηση και ουσιαστική στήριξη – ιατρική και ψυχολογική.
Η αναγνώριση της πολυπαραγοντικής φύσης του προβλήματος και η ενδυνάμωση των γυναικών μέσα από την επιστημονική προσέγγιση, συνιστούν το πρώτο βήμα για να μετατραπεί η απώλεια σε ελπίδα και η προσπάθεια σε αποτέλεσμα.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ