Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί την συχνότερη μορφή κακοήθειας στους άνδρες. Αν και σε αρκετές περιπτώσεις εξελίσσεται αργά, η καθυστέρηση στη διάγνωση ενδέχεται να αποβεί μοιραία για την υγεία και τη ζωή του ασθενούς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου Καρκίνου (Global Cancer Observatory – GCO), στην Ελλάδα καταγράφονται ετησίως πάνω από 7.000 νέα περιστατικά, που αντιστοιχούν στο 19,2% του συνόλου των νέων καρκινικών διαγνώσεων στους άνδρες. Ο καρκίνος του προστάτη κατατάσσεται ως τέταρτος συχνότερος συνολικά και στα δύο φύλα, μετά τις κακοήθειες του μαστού, των πνευμόνων και του παχέος εντέρου.
Επιπλέον, περισσότεροι από 1.900 θάνατοι ετησίως στη χώρα μας οφείλονται στη νόσο, γεγονός που την καθιστά πέμπτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε άνδρες και γυναίκες. Στην πράξη, περίπου 19 άνδρες κάθε μέρα ενημερώνονται ότι πάσχουν από καρκίνο του προστάτη.
«Ο καρκίνος του προστάτη παρουσιάζει υψηλά ποσοστά ίασης όταν εντοπιστεί σε αρχικά στάδια. Όταν περιορίζεται στον προστάτη, η πρόγνωση είναι εξαιρετικά ευνοϊκή. Δυστυχώς, αυξάνονται τα περιστατικά προχωρημένης νόσου, λόγω της απουσίας προληπτικού ελέγχου από πολλούς άνδρες», αναφέρει ο Δρ. Ηρακλής Δ. Πούλιας, MD, PhD, Χειρουργός Ουρολόγος, Διευθυντής της Β’ Ουρολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ – Ομίλου ΥΓΕΙΑ, τέως Διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του Ε.Ε.Σ. και τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας.
Παράγοντες κινδύνου
Οι δύο βασικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου είναι:
-
Ηλικία
-
Οικογενειακό ιστορικό
Επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι το 70% των ανδρών ηλικίας 70 ετών έχουν καρκινικά κύτταρα στον προστάτη τους, ακόμη κι αν η διάγνωση δεν έχει τεθεί. Η μέση ηλικία διάγνωσης είναι τα 67 έτη, ενώ η εμφάνιση σε άνδρες κάτω των 50 είναι ασυνήθιστη. Οι στατιστικές αποτυπώνουν:
-
1 στους 456 άνδρες < 50 ετών
-
1 στους 54 στις ηλικίες 50-59
-
1 στους 11 > 70 ετών
Το οικογενειακό ιστορικό παίζει σημαντικό ρόλο. Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (American Cancer Society – ACS) υπολογίζει ότι άνδρες με πατέρα ή αδελφό που έχει νοσήσει, έχουν διπλάσιο κίνδυνο να εκδηλώσουν και οι ίδιοι καρκίνο του προστάτη. Ο κίνδυνος γίνεται 5 έως 10 φορές μεγαλύτερος όταν υπάρχουν δύο ή περισσότεροι συγγενείς, κυρίως αν η διάγνωση έγινε σε νεαρή ηλικία.
«Παράγοντες με λιγότερο τεκμηριωμένο ρόλο περιλαμβάνουν τη διατροφή – ιδίως την υπερβολική κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων – την παχυσαρκία (που σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο επιθετικού καρκίνου), το κάπνισμα και την έκθεση σε χημικές ουσίες», επισημαίνει ο κ. Πούλιας.
Συμπτώματα και πρόκληση διάγνωσης
Στα πρώιμα στάδια, ο καρκίνος του προστάτη δεν προκαλεί συνήθως συμπτώματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθούν:
-
Δυσκολία στην ούρηση
-
Αίμα στα ούρα ή στο σπέρμα
-
Συχνοουρία, κυρίως τη νύχτα
Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται συχνότερα σε προχωρημένες μορφές της νόσου. Αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί (μεταστάσεις), μπορεί να εκδηλωθούν:
-
Απώλεια βάρους
-
Πόνοι στα οστά
-
Κόπωση
-
Ακράτεια
-
Μουδιάσματα ή αδυναμία στα κάτω άκρα
Προληπτικός έλεγχος
Λόγω της απουσίας συμπτωμάτων στα πρώτα στάδια, η πρόληψη είναι κρίσιμη. Η βασική εξέταση είναι η μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα — μιας πρωτεΐνης που αυξάνεται όταν υπάρχει φλεγμονή, υπερτροφία ή καρκίνος στον προστάτη.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (American Cancer Society – ACS), η έναρξη του ελέγχου με PSA πρέπει να γίνεται:
-
Στα 50 έτη για άνδρες με μέτριο κίνδυνο
-
Στα 45 έτη για άνδρες με υψηλό κίνδυνο (συγγενής πρώτου βαθμού <65 ετών με νόσο)
-
Στα 40 έτη για άνδρες με πολύ υψηλό κίνδυνο (δύο ή περισσότεροι συγγενείς πρώτου βαθμού με πρώιμη διάγνωση)
Η συχνότητα επανάληψης εξαρτάται από τα επίπεδα του PSA:
-
Κάθε 2 χρόνια όταν είναι κάτω από 2,5 ng/mL
-
Κάθε χρόνο όταν είναι από 2,5 ng/mL και πάνω
Ο προληπτικός έλεγχος μπορεί επίσης να περιλαμβάνει δακτυλική εξέταση προστάτη, τονίζει ο κ. Πούλιας. Σε περίπτωση ύποπτων ή ασαφών ευρημάτων, συστήνεται πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη, η οποία προσφέρει αναλυτική εικόνα του αδένα και διευκολύνει την έγκαιρη και μη επεμβατική διάγνωση.
Επιλογές θεραπείας
Ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να αναδείξει όγκους που απαιτούν είτε ενεργή θεραπεία είτε παρακολούθηση. Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο ψευδώς θετικών ή αρνητικών αποτελεσμάτων, όμως όταν η επιβεβαίωση και η αξιολόγηση γίνεται σωστά, ο έλεγχος μπορεί να σώσει ζωές.
Πρόσφατη μελέτη στο περιοδικό New England Journal of Medicine ανέδειξε ότι η ενεργητική παρακολούθηση σε κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς οδηγεί σε ίδια 15ετή επιβίωση με εκείνη της χειρουργικής ή ακτινοθεραπευτικής αντιμετώπισης.
«Οι θεραπευτικές επιλογές για τους όγκους του προστάτη που χρήζουν παρέμβασης είναι πολυάριθμες και συνεχώς εξελίσσονται», αναφέρει ο κ. Πούλιας. Βασική μέθοδος παραμένει η χειρουργική αφαίρεση, η οποία σήμερα εκτελείται με λιγότερο επεμβατικές τεχνικές.
Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της νόσου και την κατάσταση του ασθενούς, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν:
-
Ανοσοθεραπεία
-
Χημειοθεραπεία
-
Στοχευμένες θεραπείες
-
Ορμονοθεραπεία
-
Ακτινοθεραπεία
-
Κρυοθεραπεία
Για περίπου 30% των ασθενών που εμφανίζουν υποτροπή μετά την αρχική θεραπεία, υπάρχουν επιπλέον θεραπευτικές επιλογές.
«Με τις σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές δυνατότητες, οι άνδρες έχουν μεν 1 στις 8 πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη, αλλά μόλις 1 στις 44 να αποβιώσουν εξαιτίας του. Και αυτός ο κίνδυνος μειώνεται ακόμη περισσότερο όταν η νόσος ανιχνευθεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί κατάλληλα», καταλήγει ο κ. Πούλιας.
Καταληκτικές σκέψεις για την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση
Η ενημέρωση για τον καρκίνο του προστάτη αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στην προσπάθεια για έγκαιρη διάγνωση και αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου. Αν και πρόκειται για τον συχνότερο καρκίνο στους άνδρες, η πρόγνωση είναι εξαιρετικά θετική όταν διαγνωστεί στα πρώιμα στάδιά του. Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος, σύμφωνα με τις συστάσεις των ειδικών, καθώς και η έγκαιρη συμβουλευτική από ουρολόγο μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Ενημερωθείτε, προληφθείτε και απευθυνθείτε στον γιατρό σας για κάθε απορία ή σύμπτωμα.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ