PSA: Οδηγός πρόληψης για τον καρκίνο του προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη συχνότερη μορφή καρκίνου στους άνδρες και τη δεύτερη βασική αιτία θανάτου στο ανδρικό φύλο. Ένα από τα πιο διαδεδομένα εργαλεία για την ανίχνευσή του είναι η μέτρηση του PSA (Prostate-Specific Antigen).

«Παρότι το PSA χρησιμοποιείται ευρέως, γύρω από αυτόν τον δείκτη επικρατούν αρκετές λανθασμένες αντιλήψεις και μύθοι», επισημαίνει ο κ. Χρήστος Παπαχρήστου, Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Δ/ντής E’ Ουρολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center. Ο ίδιος δίνει διευκρινίσεις για τη σημασία του PSA, τις φυσιολογικές του τιμές, το σωστό τρόπο μέτρησης και την ερμηνεία των αποκλίσεων.

Τι είναι το PSA;

Το PSA είναι ένα ένζυμο με πρωτεϊνική σύσταση που παράγεται από τον προστάτη και εντοπίζεται στο αίμα. Κύριος ρόλος του είναι η ρευστοποίηση του σπέρματος για τη διευκόλυνση της γονιμοποίησης. Ωστόσο, στην κλινική πράξη λειτουργεί ως δείκτης – βιοδείκτης – για τον καρκίνο του προστάτη, καθώς οι υψηλές τιμές του μπορεί να συνδέονται με την παρουσία της νόσου.

Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα PSA ανά ηλικία;

Τα όρια του PSA διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία του άνδρα:

Πρόκειται για ενδεικτικές τιμές, οι οποίες μπορεί να παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με το εργαστήριο ή την τεχνική μέτρησης που χρησιμοποιείται.

Χαμηλό ή υψηλό PSA: Τι σημαίνει;

Φυσιολογικές θεωρούνται οι τιμές PSA που δεν υπερβαίνουν τα αναμενόμενα όρια για την ηλικιακή ομάδα του εξεταζόμενου. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι:

• Χαμηλές τιμές PSA δεν αποκλείουν απαραίτητα την ύπαρξη καρκίνου.

• Υψηλές τιμές PSA δεν επιβεβαιώνουν από μόνες τους την παρουσία της νόσου.

Από ποια ηλικία και πόσο συχνά πρέπει να γίνεται ο έλεγχος PSA;

Η προληπτική μέτρηση PSA συνιστάται:

• Από τα 50 έτη, για τους άνδρες γενικού πληθυσμού.

• Από τα 45 έτη, για όσους έχουν αυξημένο κίνδυνο, όπως ιστορικό καρκίνου του προστάτη στην οικογένεια.

Η συχνότητα της εξέτασης κυμαίνεται από κάθε 1 έως 2 έτη, σύμφωνα με τις τιμές PSA και τις οδηγίες του θεράποντος ουρολόγου. Οι τακτικοί έλεγχοι συνήθως διατηρούνται μέχρι την ηλικία των 75 ετών, εκτός εάν συντρέχουν ιδιαίτεροι ιατρικοί λόγοι για συνέχιση.

Πότε αυξάνεται το PSA;

Αυξημένες τιμές PSA δεν σημαίνουν απαραίτητα καρκίνο. Μπορεί να οφείλονται σε διάφορες καταστάσεις, όπως:

• Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (BPH)

• Προστατίτιδα (φλεγμονή του προστάτη)

• Ουρολοιμώξεις

• Ιατρικές παρεμβάσεις στον προστάτη (όπως βιοψία)

• Σωματική δραστηριότητα που ασκεί πίεση στον προστάτη (π.χ., ποδηλασία)

• Σεξουαλική επαφή ή εκσπερμάτιση

• Δακτυλική εξέταση

• Δυσκοιλιότητα

Πώς γίνεται η διερεύνηση όταν το PSA είναι αυξημένο;

Σε περιπτώσεις αυξημένων τιμών PSA, ο ουρολόγος μπορεί να προχωρήσει σε πιο εξειδικευμένο έλεγχο, όπως:

• Πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη (mpMRI): Παρέχει υψηλής ευκρίνειας εικόνες του προστάτη και βοηθά στον εντοπισμό περιοχών που ενδέχεται να είναι ύποπτες για κακοήθεια.

• Βιοψία προστάτη: Αν η mpMRI αναδείξει ύποπτες περιοχές ή οι τιμές PSA συνεχίζουν να αυξάνονται, διενεργείται βιοψία για τη λήψη δειγμάτων ιστού, τα οποία εξετάζονται για την παρουσία καρκινικών κυττάρων.

Συμπερασματικά

«Το PSA (Prostate-Specific Antigen) αποτελεί ένα πολύτιμο διαγνωστικό εργαλείο για τον καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, η χρήση του απαιτεί προσοχή και πρέπει πάντα να συνδυάζεται με άλλες διαγνωστικές μεθόδους. Η τεκμηριωμένη πληροφόρηση και η καθοδήγηση από ειδικό ουρολόγο είναι καθοριστικής σημασίας για τη λήψη ορθών ιατρικών αποφάσεων», καταλήγει ο κ. Παπαχρήστου.