Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) συγκαταλέγεται στις πιο κοινές μεταβολικές παθήσεις, με την εμφάνισή του να επηρεάζεται τόσο από κληρονομικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Αν και οι περισσότεροι ασθενείς γνωρίζουν τις σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η νόσος στην καρδιά, στους νεφρούς και στην όραση, ελάχιστοι αντιλαμβάνονται τη σύνδεσή της με τη στοματική υγεία.
Όπως εξηγεί η κ. Πελαγία Ασημάκη, Χειρουργός-Οδοντίατρος, τα προβλήματα στοματικής υγείας στους διαβητικούς ασθενείς είναι συχνότερα και πιο σοβαρά απ’ όσο νομίζουμε.
«Οι διαβητικοί ασθενείς εμφανίζουν σημαντικά προβλήματα στο στόμα, τα οποία σχετίζονται με την ηλικία εμφάνισης του ΣΔ, τη διάρκεια της νόσου και το βαθμό ρύθμισης του σακχάρου. Οι πιο συχνές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν την περιοδοντική νόσο, την ξηροστομία, λοιμώξεις στους στοματικούς ιστούς, στοματοδυνία και ομαλό λειχήνα».
Περιοδοντική νόσος και ΣΔ: Μια κρίσιμη επιπλοκή
Από όλες τις στοματικές διαταραχές που σχετίζονται με τον ΣΔ, η περιοδοντική νόσος θεωρείται η πλέον σημαντική. Ο όρος αναφέρεται σε φλεγμονές που προκαλούνται από μικροβιακούς παράγοντες της στοματικής χλωρίδας και προσβάλλουν τους ιστούς που στηρίζουν τα δόντια. Στα αρχικά στάδια η φλεγμονή περιορίζεται στα ούλα (ουλίτιδα), αλλά αν δεν αντιμετωπιστεί, εξελίσσεται σε περιοδοντίτιδα, με βαθύτερη φλεγμονή που καταστρέφει τα οστά της γνάθου και οδηγεί σταδιακά στην απώλεια των δοντιών.
«Ο Σακχαρώδης Διαβήτης ενισχύει την ευπάθεια στην περιοδοντική νόσο και επιταχύνει τις βλάβες. Ιδιαίτερα οι ασθενείς με κακό γλυκαιμικό έλεγχο εμφανίζουν βαρύτερες μορφές της νόσου, σε αντίθεση με όσους ρυθμίζονται σωστά και δεν έχουν αυξημένο κίνδυνο σε σύγκριση με μη διαβητικούς», επισημαίνει η κ. Ασημάκη.
Ξηροστομία και επιπλοκές στη λειτουργία του στόματος
Ένα ακόμη συχνό φαινόμενο στους διαβητικούς είναι η ξηροστομία, δηλαδή η μειωμένη παραγωγή σάλιου, που προκαλεί ξηρότητα στο στόμα. Ο ΣΔ επηρεάζει τόσο την ποσότητα όσο και τη σύσταση του σάλιου, γεγονός που οδηγεί σε δυσκολίες στη μάσηση, στην κατάποση, στη γεύση και στην πέψη, ενώ προκαλεί και κακοσμία.
Η ξηρότητα του στοματοφάρυγγα αυξάνει τον κίνδυνο για λοιμώξεις και τερηδόνα, καθώς η φυσική αντιμικροβιακή προστασία του σάλιου μειώνεται, ενώ τα επίπεδα γλυκόζης στο στόμα είναι αυξημένα. Το πρόβλημα επιδεινώνεται με την ηλικία και τη λήψη φαρμάκων όπως αντιυπερτασικά, διουρητικά, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, αντιισταμινικά κ.ά.
Λοιμώξεις: Μια συνεχής απειλή για τους διαβητικούς ασθενείς
Η κ. Ασημάκη υπογραμμίζει ότι οι ασθενείς με αρρύθμιστο ΣΔ είναι πιο ευάλωτοι σε λοιμώξεις, λόγω μικροαγγειοπαθειών, ανοσολογικών δυσλειτουργιών και υψηλών επιπέδων σακχάρου στα σωματικά υγρά. Οι λοιμώξεις μπορεί να είναι:
Μικροβιακές: |
Περιοδοντικά αποστήματα, οδοντοφατνιακά αποστήματα, λοιμώξεις μαλακών ιστών, ελκονεκρωτική ουλίτιδα |
Ιογενείς: |
Ερπητική ουλοστοματίτιδα από ιό απλού έρπητα, με πόνο, φυσαλίδες, λεμφαδενοπάθεια και πυρετό |
Μυκητιασικές: |
Καντιντίαση από Candida Albicans, που εμφανίζεται με λευκωπές πλάκες ή επώδυνες ερυθηματώδεις βλάβες, ιδίως κάτω από τεχνητές οδοντοστοιχίες |
Η αυξημένη γλυκόζη στο σάλιο ευνοεί την ανάπτυξη του μύκητα Candida, καθιστώντας τους διαβητικούς πιο επιρρεπείς σε τέτοιου είδους λοιμώξεις.
Επούλωση και χειρουργικές επεμβάσεις
«Ο καλός γλυκαιμικός έλεγχος παίζει καθοριστικό ρόλο στην επούλωση», εξηγεί η κ. Ασημάκη.
Σε ασθενείς με αρρύθμιστο διαβήτη, η επούλωση καθυστερεί, ιδίως μετά από εξαγωγές, ενώ επηρεάζεται και η αποκατάσταση του οστού.
Νευροπαθητικά και φλεγμονώδη συμπτώματα
Ο ΣΔ μπορεί να προκαλέσει στοματοδυνία και γλωσσοδυνία, δηλαδή έντονες καυστικές ενοχλήσεις στα ούλα, τα χείλη και τη γλώσσα, ως αποτέλεσμα περιφερικής νευροπάθειας. Ο πόνος ξεκινά συχνά το πρωί και επιδεινώνεται μέσα στην ημέρα, ενώ μπορεί να συνοδεύεται από μούδιασμα, διαταραχές στη γεύση και παραισθησίες στη γλώσσα.
Ομαλός λειχήνας: Μια χρόνια βλεννογονική νόσος
Υπάρχει τεκμηριωμένη συσχέτιση του ομαλού λειχήνα με τον ΣΔ. Η νόσος προσβάλλει το δέρμα και τους στοματικούς βλεννογόνους, κυρίως τις παρειές, τα ούλα και τη γλώσσα. Οι βλάβες είναι είτε λευκές (δικτυωτές) είτε διαβρωτικές/ελκώδεις και χαρακτηρίζονται από κύκλους εξάρσεων και υφέσεων.
Ο ρόλος του οδοντιάτρου στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση
Η τακτική οδοντιατρική παρακολούθηση είναι κρίσιμη για την πρόληψη, αλλά και την έγκαιρη διάγνωση των στοματικών εκδηλώσεων του διαβήτη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η στοματική κλινική εικόνα είναι η πρώτη ένδειξη της νόσου, οδηγώντας σε περαιτέρω ιατρικό έλεγχο.
Η κ. Ασημάκη επισημαίνει:
«Η στοματική υγεία είναι απαραίτητη για τη σωστή ρύθμιση του ΣΔ. Οι φλεγμονές στο στόμα απελευθερώνουν ουσίες που παρεμποδίζουν τη δράση της ινσουλίνης, αυξάνοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Παράλληλα, οι χρόνιες στοματικές παθήσεις επηρεάζουν τη διατροφή, ενώ προβλήματα όπως η περιοδοντίτιδα και η τερηδόνα επηρεάζουν αρνητικά την ψυχολογία του ασθενούς».
Η πρόληψη ως ασπίδα για τον διαβητικό ασθενή
Η στενή σύνδεση μεταξύ του σακχαρώδους διαβήτη και της στοματικής υγείας απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Όπως σημειώνει η κ. Πελαγία Ασημάκη, Χειρουργός-Οδοντίατρος, «Ο έλεγχος από οδοντίατρο συστήνεται δύο φορές τον χρόνο για όσους έχουν δόντια και τουλάχιστον μία φορά για όσους χρησιμοποιούν οδοντοστοιχίες. Η σωστή στοματική υγιεινή, σε συνδυασμό με την καλή γλυκαιμική ρύθμιση και την τακτική οδοντιατρική παρακολούθηση, λειτουργεί προστατευτικά για τη συνολική υγεία των διαβητικών ασθενών».
Η πρόληψη, τελικά, παραμένει το πιο ισχυρό “φάρμακο” για την αποτροπή επιπλοκών που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά όχι μόνο τη στοματική, αλλά και τη γενικότερη υγεία του ασθενούς.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ