Η διαλειμματική νηστεία (ΔΝ) αποτελεί μια ευρέως διαδεδομένη διατροφική προσέγγιση που βασίζεται στην εναλλαγή περιόδων κατανάλωσης τροφής με περιόδους νηστείας. Δεν πρόκειται για ένα μόνο πρόγραμμα διατροφής, αλλά για ένα πλαίσιο διατροφικών προτύπων που εφαρμόζονται με διάφορες μεθόδους.
«Από τα πιο γνωστά μοντέλα διαλειμματικής νηστείας είναι το 16:8 (16 ώρες νηστεία, 8 ώρες πρόσληψη τροφής), το 5:2 (πέντε ημέρες κανονικής διατροφής και δύο ημέρες περιορισμένων θερμίδων), καθώς και η εναλλασσόμενη ημέρα νηστείας», εξηγεί ο κ. Κάρολος Παπαλαζάρου, Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος και Συνεργάτης του Metropolitan Hospital.
Όπως αναφέρει ο ίδιος, η διαλειμματική νηστεία έχει προκαλέσει έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, με πληθώρα μελετών να διερευνούν τόσο τα πιθανά οφέλη της όσο και τις ενδεχόμενες αντενδείξεις.
Ποια είναι τα τεκμηριωμένα οφέλη της διαλειμματικής νηστείας;
1. Βελτίωση του μεταβολισμού και της σύστασης σώματος
Έρευνες έχουν καταδείξει ότι η εφαρμογή διαλειμματικής νηστείας μπορεί να οδηγήσει σε αξιοσημείωτη μείωση του βάρους και της λιπώδους μάζας. Μια ανασκόπηση του 2024 έδειξε πως η κατανάλωση τροφής σε περιορισμένο χρονικό πλαίσιο συνδέεται με μείωση του σωματικού βάρους, του σωματικού λίπους και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα.
2. Ενίσχυση της ινσουλινοευαισθησίας και ρύθμιση του σακχάρου
Η ΔΝ έχει φανεί ότι συμβάλλει στην βελτίωση της ινσουλινοαντίστασης και στη μείωση των επιπέδων σακχάρου κατά τη νηστεία. Μελέτη του 2018 κατέγραψε ότι η πρώιμη χρονοθετημένη πρόσληψη τροφής αύξησε την ινσουλινοευαισθησία κατά 11% και μείωσε τα επίπεδα ινσουλίνης νηστείας σε άνδρες με προδιαβήτη — ακόμη και χωρίς συνοδό απώλεια βάρους.
3. Θετική επίδραση στο λιπιδαιμικό προφίλ
Η διαλειμματική νηστεία σχετίζεται με βελτίωση των λιπιδαιμικών δεικτών, όπως είναι η μείωση της LDL (κακής) χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστώνεται και αύξηση της HDL (καλής) χοληστερόλης. Μελέτη του 2021 επιβεβαίωσε τις θετικές αυτές αλλαγές σε παχύσαρκους ενήλικες, ενισχύοντας τη θέση της ΔΝ ως εργαλείο πρόληψης καρδιαγγειακών παθήσεων.
4. Υποστήριξη της καρδιομεταβολικής υγείας
Η πρακτική της διαλειμματικής νηστείας έχει συσχετιστεί με μείωση της αρτηριακής πίεσης, βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας, αλλά και με περιορισμό της φλεγμονής και του οξειδωτικού στρες, στοιχείων που ενισχύουν τη συνολική καρδιομεταβολική ισορροπία.
Υπάρχουν κίνδυνοι; Για ποιους δεν είναι κατάλληλη;
1. Κίνδυνος υπογλυκαιμίας και αφυδάτωσης
Η περιορισμένη κατανάλωση τροφής, ειδικά σε άτομα με διαβήτη που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία και αφυδάτωση, ιδίως εάν δεν υπάρξει ιατρική επίβλεψη.
2. Αβεβαιότητα ως προς την καρδιαγγειακή ασφάλεια
Παρότι η ΔΝ συχνά σχετίζεται με βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας, υπάρχουν ενδείξεις από ορισμένες μελέτες ότι συγκεκριμένα πρωτόκολλα, όπως η εναλλασσόμενη ημέρα νηστείας, ενδέχεται να συνδέονται με αυξημένη καρδιαγγειακή θνησιμότητα. Η επιστημονική κοινότητα επισημαίνει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνες προκειμένου να κατανοηθούν πλήρως αυτές οι παρατηρήσεις.
3. Αντενδείξεις για ευάλωτους πληθυσμούς
Η διαλειμματική νηστεία δεν συνιστάται σε:
-
εγκύους και θηλάζουσες,
-
παιδιά και εφήβους,
-
άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών ή
-
ασθενείς με σοβαρές χρόνιες παθήσεις.
Επιπλέον, όπως αναφέρει ο κ. Παπαλαζάρου, άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση (MS) ή άλλες νευρολογικές νόσους οφείλουν να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν δοκιμάσουν οποιοδήποτε μοντέλο ΔΝ.
Τελικές σκέψεις: Χρήσιμη, αλλά όχι για όλους
«Η διαλειμματική νηστεία μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στην υγεία, ωστόσο η εφαρμογή της δεν είναι ενδεδειγμένη για όλους. Άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, έχουν χρόνιες παθήσεις ή διατροφικές ευαισθησίες, είναι πιθανό να διατρέχουν κινδύνους. Απαιτούνται περισσότερες μακροχρόνιες μελέτες για να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα. Σε κάθε περίπτωση, η καθοδήγηση από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας είναι απαραίτητη για ασφαλή εφαρμογή», τονίζει ο κ. Παπαλαζάρου.
Υποστήριξη από ειδικούς στο Metropolitan Hospital
Στο Διαιτολογικό Ιατρείο του Metropolitan Hospital, οι ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα να λάβουν εξειδικευμένες υπηρεσίες διατροφικής καθοδήγησης, πάντα με βάση τις ατομικές ανάγκες και την επιστημονική τεκμηρίωση. Στόχος της ομάδας είναι η προώθηση της υγείας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, μέσα από υπεύθυνη και εξατομικευμένη προσέγγιση.
Συνετή εφαρμογή με επιστημονική καθοδήγηση
Η διαλειμματική νηστεία αποτελεί ένα διατροφικό μοντέλο με πολλά υποσχόμενα οφέλη για τη μεταβολική και καρδιομεταβολική υγεία, όταν εφαρμόζεται με συνέπεια και υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Ωστόσο, δεν είναι κατάλληλη για όλους, καθώς ενδέχεται να προκαλέσει ανεπιθύμητες επιπτώσεις σε άτομα με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας ή ευάλωτες ομάδες. Η εξατομικευμένη αξιολόγηση από επαγγελματίες υγείας είναι απαραίτητη, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η εφαρμογή της θα είναι ασφαλής και ωφέλιμη για τον εκάστοτε οργανισμό. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή πληροφόρηση και η επιστημονικά τεκμηριωμένη καθοδήγηση είναι το θεμέλιο για υπεύθυνες και υγιείς διατροφικές επιλογές.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ