Σε αυτό που συμφωνούν όλοι σχεδόν οι ερευνητές είναι ότι το διαζύγιο και η σύγκρουση των γονέων θα φέρει σύγκρουση στα παιδιά και διάφορα ψυχολογικά προβλήματα, αλλά όχι τα ίδια προβλήματα σε όλα τα παιδιά. Άλλα από αυτά θα έχουν επίπονες ψυχολογικές πληγές, ενώ άλλα θα υποφέρουν λιγότερο.
Αυτό εξαρτάται από την προσωπικότητα του κάθε παιδιού και από τον τρόπο που έχει ανατραφεί.
Η διαφορά έγκειται στο ότι μερικά παιδιά είναι πιο ανθεκτικά, γεννημένα να επιβιώνουν στις δύσκολες καταστάσεις. Πολλοί γονείς ρωτούν αν υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στα αγόρια και στα κορίτσια, αν δηλαδή τα αγόρια είναι πιο ευαίσθητα στο θέμα του χωρισμού των γονιών τους.
Ένας αριθμός ερευνών έχει δείξει ότι τα αγόρια είναι πιο ευαίσθητα, αλλά το αποτέλεσμα ίσως βγαίνει από το γεγονός ότι τα αγόρια προσποιούνται όταν έχουν προβλήματα και βγάζουν ανοιχτά μια αντικοινωνική συμπεριφορά όπως ανυπακοή, επιθετικότητα, ψέματα.
Αντίθετα τα κορίτσια κρατούν την θλίψη τους και δεν την εξωτερικεύουν και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση και υποχωρητικότητα.
Οι αντιδράσεις: Πώς εκφράζουν τα αγόρια και τα κορίτσια τον ψυχικό τους κόσμο μετά το διαζύγιο
Παρότι κάθε παιδί βιώνει το διαζύγιο με τον δικό του μοναδικό τρόπο, οι επιστημονικές μελέτες έχουν αναδείξει ορισμένα επαναλαμβανόμενα μοτίβα αντίδρασης, τα οποία διαφοροποιούνται συχνά ανάλογα με το φύλο. Οι παρακάτω παρατηρήσεις αποτυπώνουν τις συχνότερες συμπεριφορικές και συναισθηματικές εκφάνσεις αυτής της δοκιμασίας σε αγόρια και κορίτσια.
Αγόρια:
-
Τα αγόρια δείχνουν προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολείο κατά την διάρκεια των αρχικών σταδίων και επίσης κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων χρόνων μετά το διαζύγιο.
-
Υπάρχει μια αξιόλογη αλλαγή σε πολύ χαμηλούς βαθμούς ή πτώση στους βαθμούς.
-
Έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναμειχθούν με ναρκωτικά και αλκοόλ.
-
Είναι πιο επιρρεπή στο να έχουν μια περισσότερο επιθετική συμπεριφορά.
-
Τα αγόρια έχουν ένα υψηλότερο ποσοστό παραίτησης (σχολείο, εργασία, σπουδές γενικά) απ’ ότι οι έφηβοι που δεν είναι ανακατεμένοι με διαζύγια.
Κορίτσια:
-
Δείχνουν περισσότερα σημάδια κατάθλιψης εξαιτίας του διαζυγίου και εξαιτίας των αλλαγών που γίνονται στη ζωή τους.
-
Τα κορίτσια έχουν ένα υψηλότερο ποσοστό παραίτησης (σχολείο, εργασία, σπουδές γενικά) απ’ ότι οι έφηβοι που δεν αντιμετωπίζουν το διαζύγιο των γονιών τους.
-
Φτωχές επιδόσεις
-
Συναναστρέφονται με μεγαλύτερης ηλικίας άτομα και μπαίνουν νωρίτερα σε σεξουαλική δραστηριότητα απ’ ότι τα κορίτσια που δεν έχουν διαλυμένη οικογένεια.
Οι έφηβοι συνήθως δεν μιλούν εύκολα για αυτά τα θέματα και σπάνια τα συζητούν με τους φίλους τους γιατί φοβούνται ότι οι συνομήλικοι τους θα τους δουν διαφορετικά. Συχνά αισθάνονται ενοχές και ρίχνουν στον εαυτό τους την ευθύνη για τον χωρισμό των γονιών τους, κυρίως όταν αυτοί δεν έχουν εξηγήσει στο παιδί τους τι ακριβώς συμβαίνει με την σχέση τους.
Όλα αυτά δημιουργούν ανασφάλειες αν οι γονείς δεν προετοιμάσουν τα παιδιά για τον χωρισμό και αν δεν φέρουν απαντήσεις και εξηγήσεις σε αυτά τα ερωτήματα.
Τα ερωτήματα είναι πολλά ακόμα και αν δεν τα εκφράζουν
-
Με ποιον γονέα θα ζήσουν; Μπορούν να διαλέξουν;
-
Θα μπορούν να βλέπουν τον άλλο γονέα;
-
Τι θα συμβεί με τα αδέλφια; Θα μείνουν μαζί ή θα χωριστούν;
-
Ήταν δικό τους φταίξιμο που χώρισαν οι γονείς; Τι πρέπει να κάνουν αν υπάρχει άλλος σύντροφος;
-
Θα μετακομίσουν ή θα αλλάξουν σχολείο;
-
Θα υπάρχουν αρκετά χρήματα για να ζήσουν;
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Μπορούμε να λιγοστέψουμε τα προβλήματα των παιδιών του διαζυγίου, αν ακολουθήσουμε ορισμένους χρυσούς κανόνες:
-
Όλες σχεδόν οι μελέτες αναφέρουν ότι το διαζύγιο είναι ένα κρίσιμο ….. γεγονός για τους εφήβους.
-
Μια ζεστή, στενή και υποστηρικτική σχέση με έναν τουλάχιστο από τους δυο γονείς.
-
Παρουσία έξω-οικογενειακών συστημάτων υποστήριξης (‘όπως είναι το σχολείο, η εκκλησία, η γειτονιά).
-
Ένας τουλάχιστον στενός φίλος για να μπορεί το παιδί να εκμυστηρεύεται και να μοιράζεται μαζί του τα συναισθήματά του.
-
Απουσία ανοιχτής διαμάχης μεταξύ των γονιών.
-
Λειτουργικές διευθετήσεις επιμέλειας με ευαισθησία προς τις μοναδικές ανάγκες των εφήβων και συνεργασία μεταξύ των γονιών.
-
Οικονομική ενίσχυση του παιδιού ώστε να προβλεφτεί η οικονομική καταστροφή.
-
Ο κάθε γονιός κρατά μια ιδιαίτερη σχέση με τον έφηβο.
-
Διαρκείς κανόνες και αγωγή…….. διαρκείς πατρική επικοινωνία. Η διαρκής ανάμιξη του γονιού που δεν έχει την επιμέλεια για να καλυφθεί το κενό του γονιού που λείπει.
-
Ακόμα μένει ερευνητικά ακαθόριστο κατά πόσο οι συνέπειες του χωρισμού είναι αρνητικές ή πόσο στιγματίζεται η ζωή του εφήβου. Είναι όμως ανακουφιστικό για τους γονείς να ξέρουν ότι υπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν ώστε να απαλύνουν τις οποιεσδήποτε αρνητικές συνέπειες ακολουθούν το διαζύγιο.
Συμπερασματικά: Η στήριξη κάνει τη διαφορά
Το διαζύγιο αποτελεί αναμφίβολα μια δοκιμασία τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά. Ωστόσο, οι συνέπειες για τους εφήβους δεν είναι απαραίτητα καταδικαστικές. Με ενεργή παρουσία, ειλικρινή επικοινωνία, συνεργασία μεταξύ των γονιών και αξιοποίηση υποστηρικτικών δομών, οι έφηβοι μπορούν να νιώσουν ασφάλεια, σταθερότητα και αποδοχή. Η ψυχοσυναισθηματική τους ανθεκτικότητα ενισχύεται όταν ξέρουν ότι δεν είναι μόνοι και ότι οι γονείς τους παραμένουν δίπλα τους – ακόμα και μέσα από τις αλλαγές.
Γράφει η: Νομικού Χαρά
Κλινικός Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ