Η υπερβολική ή ανθυγιεινή κατανάλωση φαγητού – όπως συμβαίνει συχνά σε κοινωνικές περιστάσεις – μπορεί να προκαλέσει προσωρινή διαταραχή στη λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Συνήθεις εκδηλώσεις είναι το φούσκωμα και το πρήξιμο στην περιοχή της κοιλιάς, τα οποία σχετίζονται άμεσα με τη συσσώρευση αερίων στο γαστρεντερικό. Τα αέρια αυτά, που παράγονται στο στομάχι και το έντερο, αποβάλλονται φυσιολογικά είτε μέσω ρεψιμάτων είτε μέσω του ορθού.
Όπως εξηγεί η κ. Νίνα Μαρκουτσάκη, Γαστρεντερολόγος και Διευθύντρια της Ε΄ Γαστρεντερολογικής Κλινικής Επεμβατικής Ενδοσκόπησης στο Metropolitan General, «στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα αυτά είναι προσωρινά και δεν αποτελούν ένδειξη σοβαρής πάθησης. Ωστόσο, εάν επιμένουν και προκαλούν συνεχή δυσφορία, τότε απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση, καθώς μπορεί να σχετίζονται με κάποια υποκείμενη γαστρεντερική διαταραχή».
Μετεωρισμός και φούσκωμα: Ποιες είναι οι αιτίες
Ο όρος «μετεωρισμός» περιγράφει τη συγκέντρωση αερίων στο πεπτικό σύστημα, η οποία οδηγεί σε αίσθημα έντονης πίεσης και κοιλιακή διάταση. Οι συχνότερες αιτίες που τον προκαλούν περιλαμβάνουν:
-
Κατάποση αέρα κατά τη διάρκεια της γρήγορης κατανάλωσης τροφής, κατανάλωσης ανθρακούχων ποτών, μάσησης τσίχλας ή ομιλίας κατά το φαγητό.
-
Κατανάλωση τροφίμων που ενισχύουν την παραγωγή αερίων, όπως: όσπρια (φακές, φασόλια), σταυρανθή λαχανικά (λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών), τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, προϊόντα που περιέχουν λακτόζη σε περίπτωση δυσανεξίας, καθώς και γλυκαντικά όπως η σορβιτόλη και η μαννιτόλη.
-
Παθολογικές καταστάσεις όπως η δυσανεξία στη λακτόζη, η βακτηριακή υπερανάπτυξη στο λεπτό έντερο (SIBO), η κοιλιοκάκη, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η νόσος του Crohn και η δυσκοιλιότητα.
Δυσπεψία: Συμπτώματα και αιτίες
Η δυσπεψία αναφέρεται σε ένα σύνολο ενοχλήσεων που σχετίζονται με προβλήματα στην πέψη και συχνά περιλαμβάνει:
-
Αίσθημα κορεσμού με μικρές ποσότητες φαγητού
-
Καούρα ή παλινδρόμηση γαστρικών υγρών
-
Ναυτία ή τάση προς έμετο
-
Ρέψιμο και αίσθημα φουσκώματος
-
Πόνο ή αίσθημα πίεσης στην άνω κοιλιακή χώρα
Οι παράγοντες που ευθύνονται για τη δυσπεψία διακρίνονται σε διατροφικούς και παθολογικούς. Οι πιο συνηθισμένοι διατροφικοί παράγοντες είναι:
-
Υπερβολική κατανάλωση λιπαρών ή τηγανητών τροφίμων
-
Μεγάλη πρόσληψη καφέ, αλκοόλ ή ανθρακούχων ποτών
-
Τρόφιμα που ενισχύουν την παραγωγή γαστρικών οξέων, όπως πικάντικες ή όξινες τροφές
-
Μεγάλα ή άτακτα γεύματα
Επιπλέον, η δυσπεψία μπορεί να συνδέεται με παθολογικές καταστάσεις όπως:
-
Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ)
-
Λοίμωξη από το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού
-
Γαστρικό έλκος
-
Τροφικές δυσανεξίες (λακτόζη, γλουτένη)
-
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
-
Σακχαρώδης διαβήτης, λόγω διαταραγμένης κινητικότητας του στομάχου
Δεν πρέπει να αγνοείται και ο ψυχολογικός παράγοντας. Το άγχος, η κατάθλιψη, η συναισθηματική υπερφόρτιση και η ψυχοσωματική προδιάθεση μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη διαδικασία της πέψης.
Διαγνωστική προσέγγιση
Η διάγνωση βασίζεται στην καταγραφή του ιατρικού ιστορικού και, εφόσον χρειαστεί, στην εκτέλεση συμπληρωματικών εξετάσεων, όπως:
-
Γαστροσκόπηση
-
Εργαστηριακή ανάλυση κοπράνων (για ανίχνευση αίματος, λίπους ή παρασίτων)
-
Τεστ δυσανεξίας στη λακτόζη
-
Εξετάσεις αίματος για κοιλιοκάκη
Σε περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα συνοδεύονται από εμετούς, αιμορραγία, απώλεια βάρους ή δυσκαταποσία, κρίνεται αναγκαία η άμεση ιατρική εκτίμηση.
Αντιμετώπιση: Από τη διατροφή έως τη φαρμακευτική αγωγή
Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία που προκαλεί τα συμπτώματα και μπορεί να περιλαμβάνει:
Διατροφικές και καθημερινές αλλαγές:
-
Μικρά και συχνά γεύματα
-
Αποφυγή λιπαρών, τηγανητών και πικάντικων τροφών
-
Περιορισμός γαλακτοκομικών (σε περιπτώσεις δυσανεξίας)
-
Μείωση κατανάλωσης αλκοόλ και ανθρακούχων ποτών
-
Μείωση καφεΐνης και διακοπή καπνίσματος
Φαρμακευτικές επιλογές (όπου ενδείκνυται):
-
Αντιόξινα ή αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) για τη ΓΟΠΝ
-
Προκινητικά φάρμακα για ενίσχυση της κινητικότητας του πεπτικού
-
Προβιοτικά για εξισορρόπηση της εντερικής μικροχλωρίδας
-
Αντιβιοτικά σε περιπτώσεις λοίμωξης από το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού
Συμπληρωματικά μέτρα αυτοφροντίδας:
-
Αργή και ήρεμη κατανάλωση των γευμάτων
-
Επαρκής μάσηση της τροφής
-
Διαχείριση άγχους με άσκηση ή τεχνικές χαλάρωσης
-
Αποφυγή κατάκλισης αμέσως μετά το φαγητό
«Ο μετεωρισμός, το φούσκωμα και η δυσπεψία είναι συμπτώματα που, αν και συνήθως αθώα, μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής. Η υιοθέτηση ισορροπημένων διατροφικών επιλογών, η αποφυγή επιβαρυντικών τροφών και η καλλιέργεια υγιεινών συνηθειών συμβάλλουν στην πρόληψη και την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Σε περιπτώσεις επιμονής ή επιδείνωσης, η συμβουλή από εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο μπορεί να προσφέρει ουσιαστική βελτίωση στην καθημερινότητα και την ευεξία του ασθενούς», τονίζει καταληκτικά η κ. Μαρκουτσάκη.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ