Μια ακόμη μελέτη έρχεται να αναδείξει ένα διαχρονικά υποτιμημένο ζήτημα: τη σεξουαλική υγεία των γυναικών που έχουν επιβιώσει από καρκίνο μαστού. Παρά τη σημασία του θέματος, οι επαγγελματίες υγείας που συγκροτούν τη διεπιστημονική ομάδα αντιμετώπισης της νόσου φαίνεται συχνά να μην έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση, με αποτέλεσμα οι ίδιες οι γυναίκες να παραμένουν ανενημέρωτες σχετικά με τις πιθανές σεξουαλικές δυσλειτουργίες που σχετίζονται με τη θεραπεία.
Η αξία της νέας έρευνας: Τι αναδεικνύεται
Όπως σημειώνει η Μιμή Μαρσέλλου, PT, MSc, PhD(c), φυσικοθεραπεύτρια με εξειδίκευση στην αποκατάσταση των δυσλειτουργιών του Πυελικού Εδάφους:
«Το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (National Health Service – NHS) από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έως σήμερα, είναι ένα σύστημα αναφοράς που εστιάζει στην πρόληψη. Το γεγονός ότι ένα τόσο μεγάλο ποσοστό γυναικών που είχαν επιβιώσει από καρκίνο μαστού (73%) δεν είχε καμία πληροφορία από τη διεπιστημονική θεραπευτική της ομάδα για τις επιπτώσεις της αγωγής τους στη σεξουαλική τους υγεία, είναι ενδεικτικό της άμεσης αναγκαιότητας για ενημέρωση καταρχήν των επαγγελματιών και φυσικά των γυναικών σε θέματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Σημαντική είναι και η δυσαρέσκεια των συμμετεχουσών στην έρευνα για τον τρόπο που οι ειδικοί αντιμετώπισαν τα προβλήματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας τους, με τη μία στις δύο να δηλώνει πολύ δυσαρεστημένη όχι μόνο για την αντιμετώπιση αλλά και για τις πληροφορίες που έλαβαν».
Οι γυναίκες ζητούν βοήθεια, αλλά δεν ξέρουν πού να απευθυνθούν
Όπως διαφαίνεται και από την έρευνα, πολλές γυναίκες καταφεύγουν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κυρίως σε προφίλ επαγγελματιών υγείας, για να αντλήσουν πληροφορίες. Η απουσία ενημέρωσης από τη θεραπευτική τους ομάδα συχνά τις αφήνει μόνες τους σε μια ευάλωτη περίοδο. Επαγγελματίες με εμπειρία στην υγεία του πυελικού εδάφους παρατηρούν καθημερινά γυναίκες να αναζητούν υποστήριξη μόνο αφού έχουν εξαντλήσει κάθε άλλο μέσο. Συχνά λαμβάνουν απαντήσεις όπως «είναι ψυχολογικό» ή «θα περάσει με τον καιρό», αδιαφορώντας για το γεγονός ότι αυτές οι δυσλειτουργίες μπορούν να λειτουργήσουν αθροιστικά και να επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών.
Ποιες σεξουαλικές δυσλειτουργίες αντιμετωπίζουν οι γυναίκες μετά τη θεραπεία;
Η σωματική εικόνα αλλάζει, συχνά επηρεαζόμενη από τις χειρουργικές επεμβάσεις και τη φαρμακευτική αγωγή, ενώ παράλληλα εμφανίζεται το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης (GSM). Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
-
Πρόωρη εμμηνόπαυση,
-
Κολπική ξηρότητα,
-
Ατροφία και ερεθισμό του κόλπου,
-
Πόνο στη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία),
-
Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας,
-
Επιτακτική ούρηση,
-
Ακράτεια,
-
Συχνές ουρολοιμώξεις,
-
Ακόμη και πρόπτωση πυελικών οργάνων.
Η σιωπή ως εμπόδιο στην αποκατάσταση
Σύμφωνα με την Φωτεινή Λάγαρη, MA, PT, φυσικοθεραπεύτρια με εξειδίκευση και πολυετή εμπειρία στη Φυσικοθεραπεία Πυελικού Εδάφους και στην Υγεία των Γυναικών, η αντιμετώπιση αυτών των δυσλειτουργιών γίνεται με… σιωπή.
«Με σιωπή. Δυστυχώς αυτή είναι η λέξη που χαρακτηρίζει τουλάχιστον μία από τις δύο περιπτώσεις γυναικών που έχουν επιβιώσει της νόσου και αντιμετωπίζουν σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Σε εν εξελίξει ελληνική μελέτη διαφαίνεται ότι μία στις δύο αποφεύγει να μιλήσει στον γιατρό, έως 70% αναφέρουν συμπτώματα ουρογεννητικού συνδρόμου εμμηνόπαυσης, οι μισές συνδέουν το σύνδρομο με προβλήματα στη σχέση τους. Σε έρευνα της Rosella Nappi και των συνεργατών της το 2016, προέκυψε ότι μόνο το 10,3% των επαγγελματιών υγείας γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν τα προβλήματα σεξουαλικής υγείας που προκύπτουν μετά την αντιμετώπιση της νόσου».
Η σημασία της πρόληψης και της ενσωμάτωσης της σεξουαλικής υγείας στη φροντίδα
Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Υπάρχει διαθέσιμη γνώση, εμπειρία και καλές πρακτικές. Αυτό που απαιτείται είναι:
-
η έγκαιρη ενσωμάτωση της σεξουαλικής υγείας στο πλάνο φροντίδας της ασθενούς,
-
η εκπαίδευση της διεπιστημονικής ομάδας σχετικά με τις δυσλειτουργίες που ενδέχεται να εμφανιστούν,
-
και η προετοιμασία της ασθενούς για πιθανές αλλαγές, με στόχο την πρόληψή τους.
Ποιοι συμμετέχουν στην υποστήριξη της γυναίκας;
Η διεπιστημονική ομάδα περιλαμβάνει:
-
Χειρουργό μαστού
-
Ογκολόγο
-
Γυναικολόγο
-
Φυσικοθεραπευτή πυελικού εδάφους
-
Ψυχολόγο
-
Διατροφολόγο
-
Γυμναστή
Όλοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε μια ολιστική προσέγγιση που στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής μετά τον καρκίνο. Τα εργαλεία περιλαμβάνουν:
-
Ενδοκολπικά οιστρογόνα
-
Ενυδατικά και λιπαντικά προϊόντα
-
Κολπικούς διαστολείς
-
Φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους
-
Ψυχοθεραπεία
Υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για κάθε μέθοδο, καθώς οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες επηρεάζουν τη ζωή και τις σχέσεις σημαντικού ποσοστού επιζωσών.
Η συμβολή της φυσικοθεραπείας πυελικού εδάφους
Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους (ΦΠΕ) αναγνωρίζεται πλέον από διεθνείς οργανισμούς ως θεραπευτική επιλογή. Συγκεκριμένα αναφέρεται στις κατευθυντήριες οδηγίες του:
-
NICE (National Institute for Health and Care Excellence),
-
BSUG (British Society of Urogynaecology),
-
ICS (International Continence Society),
-
και του Παγκόσμιου Οργανισμού Φυσικοθεραπείας (World Physiotherapy).
Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη του 2024 που πραγματοποιήθηκε σε 108 γυναίκες μετά από καρκίνο μαστού, το:
-
85% εμφάνιζε κολπική ξηρότητα,
-
και το 60% ανέφερε δυσπαρευνία (πόνο κατά την επαφή).
Ανησυχητικό είναι το ότι 83% των γυναικών δεν γνώριζαν καν τη φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους (ΦΠΕ) ως διαθέσιμη θεραπευτική επιλογή.
Τι πρέπει να αλλάξει;
«Με ενημέρωση. Χρειάζεται συνεχής ενημέρωση και εκπαίδευση. Χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια με καμπάνιες. Αυτή η διαπίστωση έρχεται από όλους τους επιστήμονες που συμμετέχουν σε έρευνες όπως η πιο πρόσφατη του Ηνωμένου Βασιλείου. Θα μπορούσε σαφώς να γίνει χρήση και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και όλων των μέσων επικοινωνίας, τόσο για να πεισθούν οι επιστημονικές κοινότητες για την ανάγκη εκπαίδευσης σε θέματα σεξουαλικής υγείας των γυναικών που επιβιώνουν από καρκίνο μαστού όσο και για να ξεκινήσουν οι γυναίκες να απαιτούν σωστή ενημέρωση. Ταμπού, φόβος, προκαταλήψεις, κόπωση, εξάντληση, είναι συνθήκες που απομακρύνουν τις γυναίκες από την εξεύρεση λύσης. Δεν είναι λίγες αυτές που νιώθουν ότι αφού νίκησαν τον καρκίνο, ίσως είναι πολυτέλεια να διεκδικούν πίσω τη ζωή τους. Και όμως οφείλουν να το κάνουν. Ακριβώς γιατί κέρδισαν μία μεγάλη μάχη και η ζωή ανοίγεται μπροστά τους ξανά με όλη τη γνώση και τη σοφία που απέκτησαν σε αυτή τη διαδρομή. Εμείς ως επιστήμονες στην υγεία του πυελικού εδάφους είμαστε κοντά τους και θα συνεχίζουμε να τις υποστηρίζουμε έως ότου η σεξουαλική υγεία θεωρείται συνώνυμο της επιβίωσης μετά από καρκίνο μαστού» καταλήγουν οι ειδικοί.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ