Σημαντική άνοδο καταγράφει η συχνότητα εμφάνισης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικιακές ομάδες. Όπως αποτυπώνεται στα στοιχεία των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (Centers for Disease Control and Prevention – CDC), παρότι τα έτη της πανδημίας συνοδεύτηκαν από περιορισμούς, η γενική τάση παρέμεινε αυξητική. Μάλιστα, το 50% των νέων διαγνώσεων αφορά άτομα ηλικίας 15 έως 24 ετών. Ενδεικτικά, η γονόρροια, η σύφιλη και η συγγενής σύφιλη παρουσιάζουν ποσοστά υψηλότερα από αυτά που καταγράφονταν πριν από την πανδημία.
Η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί αναπάντεχο φαινόμενο, αφού η σταδιακή αύξηση των κρουσμάτων καταγράφεται εδώ και χρόνια. Οι βασικές αιτίες εντοπίζονται στη μειωμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, στη διστακτικότητα για ιατρικό έλεγχο, στην έλλειψη ενημέρωσης για τη σεξουαλική υγεία, στη διάδοση ανακριβών πληροφοριών και κυρίως στο κοινωνικό στίγμα που συνοδεύει τα άτομα με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Το πρόβλημα είναι εντονότερο στους εφήβους και στα ΛΟΑΤ+ άτομα.
«Αν τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα δεν διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα, ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές, όπως υπογονιμότητα, τύφλωση ή ακόμη και θάνατο. Επιπλέον, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού HIV που οδηγεί στο AIDS. Οι έφηβοι, και ειδικά όσοι ανήκουν σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες, με πολλαπλούς ή ταυτόχρονους συντρόφους και περιορισμένη γνώση ή χρήση προφυλακτικών, είναι πιο ευάλωτοι», εξηγεί ο Χειρουργός Ανδρολόγος – Ουρολόγος Δρ. Αναστάσιος Λιβάνιος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το 2020 μόλις το 51% των σεξουαλικά ενεργών εφήβων στις ΗΠΑ ανέφερε ότι χρησιμοποίησε προφυλακτικό κατά την τελευταία επαφή. Κατά συνέπεια, οι πιθανότητες να νοσούν από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα είναι ιδιαίτερα υψηλές. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), ο HIV, ο ιός του απλού έρπητα (HSV), η σύφιλη, η γονόρροια και τα χλαμύδια.
Ορισμένα από τα παραπάνω νοσήματα είναι ασυμπτωματικά, γεγονός που καθιστά τον προληπτικό έλεγχο απαραίτητο για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Σε άλλες περιπτώσεις, εκδηλώνονται με συμπτώματα που μπορούν να λειτουργήσουν ως προειδοποιητικά σημάδια για τον ασθενή, ωθώντας τον να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.
Κλινικές εκδηλώσεις και επιπτώσεις |
|
HIV: |
Προκαλεί καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος, καθιστώντας τον οργανισμό ευάλωτο σε απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις και ορισμένες μορφές καρκίνου. |
HPV: |
Περιλαμβάνει περισσότερους από 200 τύπους, με κάποιους εξ αυτών να μεταδίδονται σεξουαλικά και να προκαλούν κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα. Ορισμένοι τύποι συνδέονται με την ανάπτυξη καρκίνου. |
HSV: |
Προκαλεί επώδυνες φλύκταινες στα γεννητικά όργανα ή στον πρωκτό, που ραγίζουν και επουλώνονται εντός λίγων εβδομάδων. |
Σύφιλη: |
Εμφανίζει ανώδυνο έλκος στα γεννητικά όργανα, που αν παραμείνει χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στην καρδιά και στο κεντρικό νευρικό σύστημα. |
Χλαμύδια: |
Συχνή λοίμωξη με συμπτώματα όπως μη φυσιολογικές εκκρίσεις, κάψιμο κατά την ούρηση και αιμορραγία από το ορθό. Συχνά είναι ασυμπτωματική στους άνδρες. |
Γονόρροια (Βλεννόρροια): |
Επίσης προκαλεί εκκρίσεις και δυσφορία κατά την ούρηση ή την αφόδευση. Μπορεί να επηρεάσει και τη στοματική κοιλότητα μετά από στοματικό σεξ. |
Στατιστικά στοιχεία και ελπιδοφόρες τάσεις
Οι πιο πρόσφατες στατιστικές στις ΗΠΑ δείχνουν αυξητική τάση για τα χλαμύδια, με το 62% των νέων περιστατικών να αφορούν εφήβους. Από το 2016:
-
Τα περιστατικά γονόρροιας αυξήθηκαν κατά 45%
-
Η σύφιλη παρουσίασε αύξηση 52%
-
Η συγγενής σύφιλη εκτοξεύτηκε κατά 235%
Ωστόσο, οι μολύνσεις από HIV καταγράφουν πτωτική τάση – το 2021 σημειώθηκε μείωση κατά 12% συγκριτικά με το 2017, με σημαντική μείωση (34%) στις νέες λοιμώξεις στις ηλικίες 13-24 ετών, κυρίως μεταξύ ομοφυλόφιλων και αμφιφυλόφιλων ανδρών.
Πρόληψη και εκπαίδευση
«Κάθε σεξουαλικά ενεργό άτομο διατρέχει κίνδυνο μόλυνσης, αλλά οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες είναι περισσότερο ευάλωτοι. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από το οικογενειακό, σχολικό και ιατρικό περιβάλλον είναι απαραίτητη», υπογραμμίζει ο κ. Λιβάνιος.
«Οι νέοι πρέπει να γνωρίζουν ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν, ώστε να μην καταφεύγουν σε μη αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης. Ειδικά τα παιδιά της ΛΟΑΤ+ κοινότητας χρειάζονται επιπλέον υποστήριξη, λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού που ενδέχεται να βιώνουν και της δυσκολίας πρόσβασης σε ενημέρωση και φροντίδα».
Σύγχρονες θεραπείες και μέσα πρόληψης
«Η πρόληψη σώζει ζωές», συνεχίζει ο Δρ. Λιβάνιος. «Η χρήση προφυλακτικού και η αμοιβαία μονογαμία με μη μολυσμένο σύντροφο μειώνουν σημαντικά τις πιθανότητες μετάδοσης. Αν και καμία μέθοδος δεν παρέχει απόλυτη προστασία, η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης καθιστά την πρόληψη και θεραπεία πιο προσιτή από ποτέ».
Τα βακτηριακά νοσήματα αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά, ενώ για τα ιογενή υπάρχουν θεραπείες που περιορίζουν τα συμπτώματα και μειώνουν την πιθανότητα επανεμφάνισης. Διατίθενται επίσης εμβόλια και προληπτικά φάρμακα για πριν και μετά από πιθανή έκθεση στον ιό.
«Η σωστή πληροφόρηση, η πρόληψη, η καταπολέμηση του κοινωνικού στίγματος και ο τακτικός έλεγχος αποτελούν το θεμέλιο για την προστασία της σεξουαλικής υγείας», καταλήγει ο Δρ. Αναστάσιος Λιβάνιος.
Η γνώση και η πρόληψη ως όπλα για τη σεξουαλική υγεία
Η σταθερή αύξηση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες υπογραμμίζει την ανάγκη για επαρκή ενημέρωση, πρόληψη και συστηματικό έλεγχο. Η άρση του κοινωνικού στίγματος, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από νωρίς και η προσβασιμότητα σε υπηρεσίες υγείας αποτελούν καθοριστικά βήματα για την αντιστροφή της τάσης.
Όπως επισημαίνει και ο Χειρουργός Ανδρολόγος – Ουρολόγος Δρ. Αναστάσιος Λιβάνιος, ο συνδυασμός επιστημονικής γνώσης, προληπτικών εξετάσεων και υπεύθυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς μπορεί να προστατεύσει όχι μόνο την ατομική υγεία, αλλά και τη δημόσια υγεία συνολικά. Η πρόληψη σώζει ζωές – κι αυτό είναι το μήνυμα που πρέπει να περάσει ξεκάθαρα σε κάθε νέο άνθρωπο.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ