Το γλαύκωμα είναι μια σοβαρή, προοδευτική πάθηση των ματιών που προκαλεί μη αναστρέψιμες βλάβες στο οπτικό νεύρο και αποτελεί τη συχνότερη αιτία μη αναστρέψιμης απώλειας όρασης παγκοσμίως. Παρότι αφορά εκατομμύρια ανθρώπους, παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιάγνωστο, ειδικά στα πρώιμα στάδια όπου δεν εμφανίζει συμπτώματα.
Τι είναι το γλαύκωμα και ποιοι κινδυνεύουν;
Το γλαύκωμα περιλαμβάνει μια ομάδα χρόνιων παθήσεων που εξελίσσονται σταδιακά και επηρεάζουν το οπτικό νεύρο. Εκτιμάται ότι ένα στα 200 άτομα άνω των 40 ετών πάσχει από γλαύκωμα, με τη συχνότητα να αυξάνεται δραματικά – φτάνοντας το 1 στους 8 – σε ηλικίες άνω των 80. Συνολικά, επηρεάζει περίπου 78 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως.
Ωστόσο, επειδή τα πρώτα στάδια είναι ασυμπτωματικά, πολλοί ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν. Σύμφωνα με έρευνες, το 50% των περιπτώσεων στις ανεπτυγμένες χώρες δεν διαγιγνώσκεται, ενώ στις αναπτυσσόμενες φτάνει το 90%. Επιπλέον, 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες οφθαλμολογικής φροντίδας.
Η σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης
Ο Δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, χειρουργός οφθαλμίατρος και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, επισημαίνει πως η αδυναμία έγκαιρης διάγνωσης οφείλεται κυρίως στην άγνοια για τη σοβαρότητα της νόσου και στην έλλειψη προληπτικού ελέγχου. Αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα, το γλαύκωμα μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια όρασης.
Η Παγκόσμια Εταιρεία Γλαυκώματος (World Glaucoma Association) προειδοποιεί ότι ο αριθμός των πασχόντων ενδέχεται να φτάσει τα 112 εκατομμύρια έως το 2040, με πάνω από 22 εκατομμύρια ανθρώπους να κινδυνεύουν να χάσουν εντελώς την όρασή τους.
Παράγοντες κινδύνου: Κληρονομικότητα και διαβήτης
Το γλαύκωμα συχνά έχει κληρονομική βάση. Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό παρουσιάζουν έως και 10 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν τη νόσο. Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, ο οποίος αφορά περισσότερους από 1 εκατομμύριο Έλληνες.
Οδηγίες για προληπτικό οφθαλμολογικό έλεγχο
Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί τη μόνη άμυνα ενάντια στις συνέπειες του γλαυκώματος. Ο δρ Κανελλόπουλος συνιστά:
-
Άτομα 20-29 ετών: έλεγχος τουλάχιστον 1 φορά
-
Ηλικίες 30-39 ετών: έλεγχος 2 φορές (ιδανικά κάθε 2-4 χρόνια)
-
Ηλικίες 40-60 ετών: κάθε 2-3 χρόνια (κατά προτίμηση ετησίως)
-
Άνω των 60 ετών: κάθε 1-2 χρόνια
Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό ή διαβήτη πρέπει να ξεκινούν νωρίτερα και να εξετάζονται συχνότερα, σύμφωνα με εξατομικευμένες ιατρικές οδηγίες.
Πώς το γλαύκωμα επηρεάζει την όραση;
Η κυριότερη αιτία των βλαβών είναι η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, που καταστρέφει σταδιακά τις νευρικές ίνες του οπτικού νεύρου. Αρχικά επηρεάζεται η περιφερειακή όραση, με εμφάνιση σκοτεινών περιοχών στο οπτικό πεδίο. Αν δεν υπάρξει θεραπεία, το οπτικό πεδίο περιορίζεται σαν “σωλήνας”, και τελικά πλήττεται η κεντρική όραση, με κίνδυνο ολικής τύφλωσης.
Αντιμετώπιση και θεραπεία
Η θεραπεία περιλαμβάνει:
-
Αντιγλαυκωματικά κολλύρια
-
Φαρμακευτική αγωγή
-
Επεμβάσεις με λέιζερ ή χειρουργείο
Η θεραπεία δεν μπορεί να επαναφέρει την ήδη χαμένη όραση, αλλά σταθεροποιεί την εξέλιξη της νόσου. Για να είναι αποτελεσματική, απαιτεί συνεπή εφαρμογή και μακροχρόνια συμμόρφωση. Οποιαδήποτε διακοπή μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμη βλάβη της όρασης.
Επιμέλεια: Ευγένιος Γκράουρ